Onafhankelijke ondersteuning door cliëntencoach of ondersteuner

De Wmcz 2018 onderstreept het belang van onafhankelijk ondersteuning voor de cliëntenraad. Dat kan een ambtelijk secretaris zijn. In de gehandicaptenzorg worden cliëntenraden vaak (ook) ondersteund door een cliëntencoach, ook ondersteuner genoemd.

Selecteren en benoemen van een ondersteuner

De cliëntenraad heeft recht op instemming bij de selectie en benoeming van personen die de cliëntenraad de onafhankelijke ondersteuning gaan verlenen.

Onafhankelijkheid

De Wmcz 2018 onderstreept het belang dat de ondersteuning van de cliëntenraad onafhankelijk is. Dat betekent dat de persoon die de cliëntenraad ondersteunt professioneel onafhankelijk gepositioneerd is ten opzichte van de organisatie.

De ondersteuner die de cliëntenraad onafhankelijke ondersteuning biedt, kan in dienst zijn bij de zorgaanbieder. Wel moet de zorgaanbieder er voor zorgen dat de ondersteuning onafhankelijk kan werken.

Zorgaanbieder en cliëntenraad kunnen ook kiezen voor een externe ondersteuner. Bijvoorbeeld een extern ondersteuner van het LSR. De ondersteuner zorgt ervoor dat de cliëntenraad of andere overlegorganen (zoals een huiskameroverleg) zijn werk zo goed mogelijk kan doen. Een ondersteuner is geen lid van de cliëntenraad en beslist niet mee.

Wat doet een extern ondersteuner?

• ondersteunt bij de communicatie van de raad;
• informeert de raad over hun rechten en mogelijkheden;
• stimuleert de bewustwording van het cliëntenbelang bij de raadsleden;
• ondersteunt de raad in het uitbrengen van adviezen;
• ondersteunt de raad bij het onderhouden van contact met de manager en de achterban.

Een extern ondersteuner heeft van het ondersteunen van cliëntenraden zijn vak gemaakt. Het is een echte specialist op het gebied van medezeggenschap. Hij of zij werkt in dienst van het LSR; niet van de organisatie. Daarmee is de ondersteuner volkomen onafhankelijk van de organisatie.

Een raadslid: ‘Onze ondersteuner maakt ons sterker. Ze helpt ons bij praktische dingen, zoals het schrijven van een adviesbrief. En ze helpt bij het maken van keuzes. We weten nu veel beter wat we belangrijk vinden om te doen en wat niet. Nu we ondersteuning hebben is het leuker geworden om in de raad te zitten. Ik heb nu het idee dat we doen wat we moeten doen.’

Voor wie is de extern ondersteuner bedoeld?

De extern ondersteuner werkt voor een al bestaande cliëntenraad of voor een cliëntenraad in oprichting. Het kan een centrale cliëntenraad zijn, of een bewonersraad of deelnemersraad van een voorziening. Het kan een raad zijn bestaande uit alleen cliënten of een cliëntenraad waarin cliënten en vertegenwoordigers van cliënten met elkaar samenwerken, bijvoorbeeld in de vorm van deelraden.

De hoofdtaken van de extern ondersteuner

De extern ondersteuner is bij elke vergadering van de cliëntenraad aanwezig. Daarnaast kan de extern ondersteuner de cliëntenraad ondersteunen als de cliëntenraad in een commissie vertegenwoordigd is. Wat een ondersteuner gaat doen, kan verschillen van raad tot raad en van moment tot moment. Een cliëntenraad die pas gestart is, heeft bijvoorbeeld andere ondersteuning nodig dan een cliëntenraad die al heel lang werkt. De ondersteuner is er in ieder geval om cliënten te helpen hun eigen mening naar voren te brengen.

Een paar voorbeelden van taken van de extern ondersteuner:

• Algemene ondersteuning van de raad over hoe de raad kan werken; over besluitvorming, communicatie en vergadertechniek.
• Informeren van de raad over rechten en mogelijkheden.
• Ondersteunen bij het verkrijgen en verwerken van informatie en uitbrengen van adviezen.
• Adviseren over de te volgen strategie.
• Ondersteunen bij het naar voren brengen van het cliëntenbelang bij bepaalde onderwerpen.
• Ondersteunen in het overleg tussen de raad en het management.
• Ondersteunen bij het contact van de raad met de achterban.
• Ondersteuning geven bij werkgroepen en commissies die vanuit de raad plaatsvinden.
• Ondersteuning van de voorzitter van de raad. Bijvoorbeeld samen vergaderingen voorbereiden of helpen bij het leiden van de vergadering.
• Ondersteuning van de secretaris. Bijvoorbeeld helpen bij het maken van notulen of het bijhouden van een archief. Of notuleren wanneer het niet mogelijk is dat iemand van de raadsleden of een notulist van de zorginstelling notuleert.
• Ondersteuning van de penningmeester. Bijvoorbeeld praktische hulp bij de financiële administratie of controle van de boekhouding.
• Ondersteuning van de leden van de raad. Dit kan nodig zijn als iemand net lid is, of als iemand bepaalde taken moeilijk vindt. Een ondersteuner kan dan helpen door het oefenen van vaardigheden of ingewikkelde informatie toegankelijker te maken.

Wat een extern ondersteuner niet doet

De extern ondersteuner ondersteunt en begeleidt de cliëntenraad maar zal niet bemiddelen bij individuele klachten van cliënten. Daarvoor is de cliëntvertrouwenspersoon. De ondersteuner is geen lid van de cliëntenraad en beslist niet mee als de raad een besluit moet nemen. De extern ondersteuner treedt niet op als woordvoerder van de raad. Zo zal de extern ondersteuner ook niet optreden als officiële contactpersoon tussen de raad en de organisatie.

Welke scholing heeft een extern ondersteuner?

Extern ondersteuners hebben een Hbo-opleiding. Zij zijn professionals op het gebied van het begeleiden van cliënten. Ook hebben zij ervaring met medezeggenschap. Externe ondersteuners van het LSR worden door het LSR geschoold en krijgen werkbegeleiding van het LSR.