Financiering

Cliëntenraden vervullen een belangrijke rol. Zij behartigen de belangen van cliënten en dragen er zo aan bij dat de geboden zorg aansluit bij de wensen en behoeftes van cliënten. Voldoende scholing, onafhankelijke ondersteuning, extern advies wanneer nodig en het gemakkelijk voor kunnen leggen van een geschil e.d. zijn belangrijke voorwaarden voor een sterk en onafhankelijk functionerende cliëntenraad. De hiervoor benodigde voorzieningen en kosten worden dan ook helder benoemd in de Wmcz 2018.

In dit artikel vindt u informatie over:

1. Kosten om het werk goed te kunnen uitvoeren

2. Kosten verbonden aan rechtsgedingen

3. Vergoeding voor het werk: vacatiegelden

4. Hoe dit alles met en binnen de zorginstelling geregeld kan worden

1. Kosten om het werk goed te kunnen uitvoeren

Leidend voor de bekostiging en facilitering is wat een cliëntenraad redelijkerwijze nodig heeft om zijn taak te kunnen uitvoeren. In de wet is bepaald dat de zorgaanbieder aan de cliëntenraad het gebruik moet toestaan van voorzieningen die de cliëntenraad redelijkerwijs nodig heeft voor de vervulling van zijn werkzaamheden. Verder dient de instelling de kosten te financieren die redelijkerwijs noodzakelijk zijn voor de vervulling van de werkzaamheden van de cliëntenraad.

Scholing & deskundigheidsbevordering

Deelnemen aan scholing is voor cliëntenraadsleden van groot belang om hun deskundigheid te vergroten en om goed te kunnen functioneren als leden van de raad. Zij werken immers als vrijwilliger in een professionele omgeving waarin iedereen gebaat is bij een goede medezeggenschap. De kosten van scholing komen voor rekening van de zorgaanbieder.

Onafhankelijke ondersteuning, extern advies en reiskosten

De cliëntenraad heeft instemmingsrecht bij de selectie en benoeming van de onafhankelijke ondersteuner.

De kosten voor onafhankelijke ondersteuning van de cliëntenraad worden betaald door de zorginstelling. Dit betekent dat de instelling moet voorzien in de kosten van een ambtelijk secretaris of ondersteuner die onafhankelijk functioneert van de instelling. Als een secretaris in dienst is van de instelling, hoeft dit overigens niet te betekenen dat er geen sprake is van onafhankelijke ondersteuning. Het gaat er hierbij vooral om op welke manier de secretaris zijn of haar taak uitoefent.

In de wet is bepaald dat een cliëntenraad die van oordeel is dat de secretaris de ondersteuning op onvoldoende onafhankelijke wijze uitvoert, zich kan wenden tot de instelling en deze kan vragen alsnog zorg te dragen voor de bekostiging van onafhankelijke ondersteuning.

De Memorie van Toelichting op de wet noemt ook kosten van extern advies en reiskosten, voor zover redelijkerwijs noodzakelijk, als kosten die voor rekening van de zorgaanbieder komen.

Vergoeding geschillen

Kosten verbonden aan het voorleggen van een geschil over de toepassing van medezeggenschapsbepalingen aan de commissie voor vertrouwenslieden komen voor rekening van de instelling. Kosten van juridische bijstand voor het voorleggen van een geschil aan de CvV vallen daar niet onder, tenzij hier onderling wat anders over is afgesproken. De CvV is immers bedoeld als laagdrempelige commissie waar geen bijstand door een advocaat voor nodig is. De wet geeft aan dat cliëntenraad en zorgaanbieder dit wel samen anders kunnen overeenkomen.

Tip afspraak juridische bijstand
Spreek bijvoorbeeld af dat als de zorgaanbieder zich juridisch laat bijstaan, de cliëntenraad zich dan op dezelfde wijze mag laten bijstaan op kosten van de zorgaanbieder. Het gaat in de bovenstaande alinea niet om kosten voor bijstand bij een gang naar de rechter, want dan is juridische bijstand wel nodig en redelijk.

Ook geschillen over de vraag of de facilitering en bekostiging van de cliëntenraden redelijkerwijs toereikend is voor de taakvervulling, kunnen door de commissie van vertrouwenslieden worden beoordeeld. Dit waarborgt dat cliëntenraden over voldoende middelen kunnen beschikken om hun werk goed te kunnen doen.

2. Kosten verbonden aan rechtsgedingen

De wet regelt dat de volgende kosten verbonden aan rechtsgedingen voor rekening komen van de instelling:

• Kosten die een cliëntenraad maakt voor het voeren van een rechtsgeding over de uitleg van de nieuwe Wmcz.
• Kosten die verband houden met een verzoek om een enquête bij de instelling naar vermeend wanbeleid.
• Kosten die verband houden met verzoeken aan de Ondernemingskamer om een bevel af te geven tot naleving van een uitspraak van de commissie voor vertrouwenslieden.

Voorwaarde is wel dat de instelling vooraf in kennis is gesteld van de te maken kosten (informatieplicht, Wmcz 2018 artikel 6, vijfde lid). Dit geeft de instelling de gelegenheid te onderzoeken of zij ter voorkoming van de kosten mogelijk op andere manier tot een oplossing van het geschil met de cliëntenraad kan komen.

Overigens dienen instellingen in de twee laatstgenoemde gevallen niet slechts de kosten voor het indienen van een verzoek te vergoeden, maar ook eventuele opvolgende kosten. Bijvoorbeeld kosten die de cliëntenraad moet maken om de rechter desgevraagd nader te informeren.

3. Vacatiegelden of vrijwilligersvergoeding

Meer informatie hierover volgt. Heeft u hier nu al vragen over? Neem dan contact op met ons adviespunt via adviespunt@hetlsr.nl.

4. Hoe dit alles geregeld kan worden

Afspreken budget

In de wet is vastgelegd dat een cliëntenraad en het bestuur van de instelling ook samen kunnen besluiten om voor de kosten van de cliëntenraad een budget af te spreken. Is er een budget afgesproken, dan kan de cliëntenraad dit naar eigen inzicht besteden en hoeft de raad geen inzicht te geven in de begroting en de kosten.  De cliëntenraad maakt met de zorgaanbieder wel afspraken over de verantwoording van het budget. Let wel, dit budget mag niet eenzijdig door de instelling worden vastgesteld.

Als er een budget is afgesproken, dan hoeft de instelling de kosten die dat budget te boven gaan alleen te betalen als zij daarmee heeft ingestemd (dit is voor u als cliëntenraad dus een belangrijke overweging om wel of niet een budget af te spreken!). Uitzondering vormen de kosten voor het voeren van rechtsgedingen. Verwacht mag worden dat een budget geen rekening houdt met dit type kosten. Wel geldt in het geval van een budget de algemene eis voor kosten van het voeren van rechtsgedingen: namelijk dat deze te voren aan de instelling moeten zijn gemeld.

Financiering binnen zorginstelling

Zorginstellingen dienen de kosten die redelijkerwijs noodzakelijk zijn voor de werkzaamheden van de cliëntenraad – waaronder de kosten die verband houden met scholing, onafhankelijke ondersteuning, het voorleggen van een geschil aan de commissie van vertrouwenslieden, de kosten voor inwinnen van extern advies en reiskosten­ – tot de inhoudelijke nalevingskosten te rekenen.

De toelichting op de wet omschrijft dat bij het berekenen van de kosten van de regeldruk deze kosten nu bij de structurele gevolgen voor de regeldruk opgenomen zijn. De medezeggenschapskosten zijn verdisconteerd in het instellingsbudget, zoals dit ook het geval was in de vorige Wmcz.  De wetgever acht een aparte financieringsstroom voor medezeggenschap niet wenselijk.

De bekostiging van zorg (op basis van dbc’s of zorgzwaartepakketten) biedt de ruimte om overheadkosten te financieren. Net als de kosten van de ondernemingsraad, dienen instellingen ook de kosten van medezeggenschap hiervan te betalen.