Wet zorg en dwang (Wzd)

Bij dwang in de zorg wordt iemand tegen zijn of haar zin opgenomen, behandeld of in zijn vrijheid beperkt. Vanaf 1 januari 2020 gelden de volgende wetten: de Wet verplichte ggz (Wvggz) in de psychiatrie en de Wet zorg en dwang (Wzd) voor mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie).

De opsplitsing van de oude wet in twee regelingen vergroot de rechtsbescherming van de cliënt. De problemen van psychiatrische patiënten en verstandelijk gehandicapten of demente mensen verschillen. De twee groepen hebben eigen kenmerken en belangen. Met afzonderlijke regelingen sluit de wetgeving hier beter bij aan.

Over de Wzd

De Wzd regelt de rechten van mensen die zorg krijgen die ze niet willen. Het kan gaan om kleine en grote dingen. De wet kan gelden in een woonvorm, dagbesteding, maar ook in de thuissituatie.Iedere cliënt krijgt zorg die in het zijn zorgplan staat. Soms is hij het daar niet mee eens. Of zijn verwant is het er niet mee eens. Dan is de zorgorganisatie verplicht een stappenplan te gaan volgen voor onvrijwillige zorg. De organisatie moet dan kijken of er nog andere mogelijkheden zijn. Onvrijwillige zorg mag alleen als er echt geen andere oplossing is. En dat de zorg echt noodzakelijk is voor de cliënt.

Wanneer cliënten niet eens zijn met de onvrijwillige zorg dan kan hij ondersteuning krijgen van een cliëntvertrouwenspersoon. Deze is speciaal gericht op onvrijwillige zorg.

De cliëntenraad en de Wzd

De cliëntenraad heeft een aantal rechten bij de Wzd. De rechten zijn gebaseerd op de Wmcz. De zorgorganisatie heeft een aantal verplichtingen. De raad kan dingen vragen en het onderwerp van onvrijwillige zorg op de agenda zetten. Dat kan op verschillende manieren:

• De zorgorganisatie vragen om informatie over de Wzd. Wat is de planning rond de invoering. Welke ervaringen hebben cliënten? En hoe worden cliënten, vertegenwoordigers en medewerkers geïnformeerd?
• Visie: de cliëntenraad kan praten over de eigen visie op onvrijwillige zorg. Hoe kijkt de raad naar vrijheid en veiligheid van cliënten?
• De cliëntenraad kan ook ongevraagd advies geven. Bijvoorbeeld over hoe cliënten geïnformeerd worden over onvrijwillige zorg.
• Gevraagde instemming. Over een aantal onderwerpen moet de zorgaanbieder instemming vragen:
  • Beleidsplan over onvrijwillige zorg
  • Huisregels
  • Het vaststellen van de klachtenregeling Wzd
• Daarnaast moet de zorgaanbieder ook advies vragen over de benoeming van de Wzd functionaris.