Iedere organisatie die zorg biedt die gefinancierd wordt uit collectieve middelen moet een toelating hebben op grond van de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi). Ook om contracten te kunnen afsluiten met zorgverzekeraars moet een organisatie toegelaten zijn. Zorginstellingen hebben een toelating nodig wanneer zij zorg willen aanbieden die op grond van de Zorgverzekeringswet of Wet langdurige zorg voor vergoeding in aanmerking komt. De WTZi regelt de toelatingen, stelt regels over goed bestuur en bepaalt daarnaast in welke gevallen winst uitgekeerd mag worden.
Bij de aanvraag voor de toelating toetst het CIBG of de instelling aan bepaalde eisen voldoet. De belangrijkste eisen zijn de bereikbaarheid van acute zorg en de transparantie van bestuursstructuur en bedrijfsvoering. De eisen zijn terug te vinden in het Uitvoeringsbesluit WTZi en de beleidsregels.
Goed bestuur
De WTZi stelt eisen aan het bestuur en de bedrijfsvoering van zorginstellingen, zoals het hebben van een onafhankelijk toezichthoudend orgaan en eisen aan de financiële administratie. Ook zijn instellingen verplicht jaarlijks verantwoording af te leggen over de manier waarop de instelling het geld uit de WLZ en Zorgverzekeringswet besteedt.
Alle organisaties die zorg bieden die gefinancierd wordt uit collectieve middelen en dus een toelating nodig hebben in kader van de WTZi zijn verplicht om voor dat gedeelte van de zorg een cliëntenraad in te stellen.
Enquêterecht
In de WTZi is ook het enquêterecht vastgelegd. Dit betekent dat belanghebbenden van een zorginstelling de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam kunnen vragen onderzoek te doen naar wanbeleid in hun organisatie. Het enquêterecht is een middel om objectief en extern in te grijpen wanneer de raad van toezicht te kort schiet, wat schadelijke gevolgen kan hebben voor cliënten, medewerkers en anderen. Indien er sprake is van wanbeleid kan de Ondernemingskamer voorzieningen treffen zoals het schorsen of vernietigen van een besluit, schorsen of ontslag van één of meer bestuurders of leden van de raad van toezicht et cetera.
Organisaties mogen zelf bepalen aan wie ze het enquêterecht toekennen. Dit kunnen meerdere organisaties zijn. Ieder orgaan dat opkomt voor de belangen van cliënten kan volgens de WTZi in aanmerking komen. Extern kan dit bijvoorbeeld het LSR zijn. Intern kan het recht worden toebedeeld aan de cliëntenraad. Zorginstellingen moeten in hun statuten hebben vastgelegd wie ze het enquêterecht hebben toegewezen.
